Mgła adwekcyjna

Z tym bardzo ciekawym zjawiskiem mieliśmy do czynienia na początku listopada br. Znaczny spadek widoczności na wielu polskich lotniskach, który miał miejsce przez kilka dobrych dni po mistrzowskim lądowaniu kpt. Wrony na Okęciu to wina właśnie mgły adwekcyjnej. Czym jest, jak powstaje, co za sobą niesie?

Mgła adwekcyjna tworzy się, kiedy obserwujemy napływ ciepłych i wilgotnych mas powietrza nad chłodniejsze od nich podłoże. W takiej sytuacji wychłodzenie powietrza przemieszczającego się przy powierzchni ziemi prowadzi do tworzenia się inwersji temperatury, bowiem wyżej płynące masy są nadal nieco cieplejsze. Pod inwersją w intensywnie schładzanym od ziemi wilgotnym powietrzu, kondensuje się para wodna, tworząc mgłę.  

Opisana sytuacja zachodzi najczęściej w sezonie chłodnym, podczas przemieszczania się ciepłego powietrza polarno-morskiego znad Atlantyku, nad mocno schłodzony kontynent europejski. Latem sytuacja odwrotna warunkuje powstanie mgieł nad morzem, kiedy obserwuje się ruch powietrza znad ciepłego lądu nad chłodną wodę.

Nad Polską mgła adwekcyjna tworzy się jesienią i zimą na zachodnich i północnych krańcach antycyklonów, a także w ciepłych wycinkach cyklonów, w których napływa ciepłe i wilgotne powietrze znad Atlantyku.

 W przeciwieństwie do mgieł radiacyjnych - mgłom adwekcyjnym  nie przeszkadzają znaczne prędkości wiatru, nawet rzędu 8-12 m/s (18-24 kt). Mgły adwekcyjne tworzą się o każdej porze dnia i nocy.

Mgły te nie należą do zjawisk lokalnych, obejmują swym zasięgiem olbrzymie obszary porównywalne z obszarami mas powietrza, w których występują. Czas ich zalegania może dochodzić do kilku dni.

Pionowy zasięg mgieł adwekcyjnych jest znaczny, dochodzi do kilkunastu metrów, często mgła ta łączy się z chmurami niskimi St. Powstaje wówczas system mgły i zachmurzenia niskiego rozpoczynający się od ziemi i sięgający do wysokości kilkuset metrów (400-600 m i więcej). Widzialność w mgłach adwekcyjnych maleje wraz ze wzrostem wysokości. Wystąpienie mgły adwekcyjnej uniemożliwia wykonywanie lotów, nierzadko przez kilka kolejnych dni na znacznym obszarze.

 "Meteorologia dla pilota samolotowego"

Piotr Szewczak

No właśnie, spójrzmy teraz na kilka depesz pogodowych METAR z niektórych lotnisk Polski, opublikowanych 03.11.2011:

EPWA 031800Z 14002KT 0200 R33/0125N FG SCT001 03/03 Q1016 NOSIG

EPLL 031800Z 11007KT 3900 BR NSC 06/06 Q1015

EPPO 031800Z 12009KT 7000 NSC 10/05 Q1012

O ile w Warszawie widzialność spadła do 200 metrów, o tyle w miarę dobre widzialności mieliśmy w Łodzi i Poznaniu (odpowiednio 3900m i 7000m). W depeszy dla Okęcia widać system jaki utworzyło zachmurzenie z mgłą: chmury rozrzucone o podstawie 100 stóp (ok. 30 metrów) i oznaczenie FG (fog - mgła). Na Lublinku mamy wyraźny spadek widzialności z oznaczeniem BR (fr. brume - zamglenie), ale skrót NSC (No Significant Clouds) mówi nam, że obyło się bez istotnego zachmurzenia.

Lotniska liczą straty z powodu wstrzymania lotów, a my zajmiemy się genezą tego zjawiska. Jak pisze Szewczak, mgła adwekcyjna tworzy się w Polsce jesienią i zimą w zachodnich częściach wyżu. I tak właśnie było. Wówczas nad Ukrainą zalegał antycyklon, a Polska znajdowała się na jego zachodnim krańcu (widać to po wartościach ciśnienia w depeszach - 1016hPa na EPWA). Układ baryczny kręci się zgodnie w ruchami wskazówek zegara i ściąga nad nasz kraj ciepłe powietrze znad południowej Europy. Reszta procesu została opisana powyżej.

Podsumowując:

• tworzy się w sezonie chłodnym
• podczas np. przemieszczania się chłodnego powietrza znad Atlantyku, nad mocno schłodzoną Europę
• w Polsce jesienią i zimą, na płn. i zach. krańcach wyżu
• o każdej porze dnia i nocy
• wiatry nawet rzędu 8-12 m/s
• nie występują lokalnie, a obszarowo
• zalegają do kilku dni
• sięgają wysokością do kilkunastu metrów
• często łączą się z Stratusami (system mgła-zachmurzenie), dochodząc do 400-600m
• widzialność maleje ze wzrostem wysokości.

I to pokazuje jak jesteśmy zależni od natury.